Γονείς

            ΤΑ ΟΦΕΛΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ

Βασικό αίτημα της ειδικής αγωγής σήμερα είναι η ανάπτυξη μιας συνεργατικής σχέσης ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια. Όταν αναφερόμαστε σε «σχέση συνεργασίας», εννοούμε το μοίρασμα και την ισοδυναμία εξειδικευμένων γνώσεων και εμπειριών ανάμεσα σε γονείς, ειδικούς και δασκάλους
Τα χαρακτηριστικά αυτού του είδους συνεργατικής σχέσης εμπερικλείουν:
-       ενεργή συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και στην εφαρμογή από όλα τα μέλη,
-       ισοδυναμία και ισότητα ρόλων,
-       αποδοχή και συνεισφορά σε όλες τις υπηρεσίες,
-       μοίρασμα ευθυνών, αρμοδιοτήτων και δικαιωμάτων.
Μία παραγωγική σχέση μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών παρέχει στο παιδί με ειδικές ανάγκες:
-       μεγαλύτερη συνέπεια και σταθερότητα στους δύο πιο σημαντικούς χώρους, στους οποίους ζει και αναπτύσσεται: σχολείο - σπίτι,
-       συναισθηματική ασφάλεια και σταθερότητα εκ μέρους των σημαντικών άλλων,
-       αυξημένες ευκαιρίες για μάθηση, οι οποίες ξεκινούν στο σχολείο και ολοκληρώνονται στο σπίτι,
-    πρόσβαση σε περισσότερες πηγές και υπηρεσίες.
Η συνεργασία μεταξύ γονέων και εκπαιδευτικών αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της σχολικής πρακτικής. 
Τα βασικά οφέλη που αποκομίζει ο εκπαιδευτικός από τη συνεργασία του με τους γονείς είναι:
-       μεγαλύτερη κατανόηση των αναγκών του παιδιού, αλλά και των αναγκών και επιθυμιών των γονέων,
-       συλλογή πληροφοριών που βοηθούν στην καλύτερη προσαρμογή του προγράμματος στις ιδιαίτερες ανάγκες του μαθητή,
-       πρόσβαση σε μια ευρεία κλίμακα κοινωνικών ενισχυτών, που παρέχονται από τους γονείς,
-       αύξηση των ευκαιριών για ενίσχυση κατάλληλων συμπεριφορών του παιδιού μέσα και έξω από το σχολείο,
-       στήριξη του εκπαιδευτικού έργου από τους ίδιους τους γονείς (Πολυχρονοπούλου, 2004).
Τα οφέλη που αποκομίζει η οικογένεια είναι:
-       ενημέρωση και πληροφόρηση για την πορεία του παιδιού με ειδικές ανάγκες,
-       συμβουλευτική και ψυχολογική στήριξη,
-       πρακτική βοήθεια που θα βοηθήσει ουσιαστικά και πρακτικά το παιδί με ειδικές ανάγκες.
Η δημιουργία και η διατήρηση μιας αποτελεσματικής επικοινωνιακής σχέσης, μολονότι μπορεί να συναντήσει εμπόδια στην πορεία υλοποίησής της, φέρει και προσφέρει ποικίλα οφέλη σε όλα τα μέρη της συνεργασίας: οικογένεια, παιδί με ειδικές ανάγκες και σχολείο.
  
  Ο πολλαπλός ρόλος της οικογένειας στην εκπαίδευση
των παιδιών με ειδικές ανάγκες
Η  οικογένεια μπορεί να συμβάλει στην ειδική αγωγή μέσα από πολλαπλούς ρόλους. Οι αποδείξεις που παρουσιάζει η διεθνής βιβλιογραφία για την αποτελεσματικότητα της συμμετοχής των γονέων στην εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες είναι τόσο πειστικές, ώστε οι επόμενες γενιές θα βλέπουν τις δεκαετίες αυτές σαν μια εποχή όπου οι γονείς «ξανα-ανακαλύφτηκαν» (Ουζουνίδη, 1992 ο.π. Πολυχρονοπούλου, 2003).
Όλα τα μέλη μιας οικογένειας καλούνται να βοηθήσουν τα παιδιά με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες. Αν και οι μελέτες έχουν δείξει ότι τα αδέλφια μπορούν να βοηθήσουν σε ένα μεγάλο φάσμα των δραστηριοτήτων φροντίδας του παιδιού με ειδικές ανάγκες (Woolfson, 1991), καθώς και να λάβουν μέρος αποτελεσματικά σε πολλά προγράμματα και να συμμετέχουν ως «συν-θεραπευτές» (Stanhope & Bell, 1981), ωστόσο, οι γονείς  είναι  εκείνοι που έχουν τη μεγαλύτερη ευθύνη για την ανάπτυξη του παιδιού. Η νομοθεσία και οι μελέτες στην ειδική αγωγή εστιάζονται κυρίως στη γονική συμμετοχή και συνεργασία.
Οι σύγχρονες μελέτες αναφέρονται «στη δύναμη των γονέων» στην εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες (Partington & Wragg, 1989). Πράγματι, μπορούν να έχουν μια «ιδιαίτερη δύναμη» στην ειδική αγωγή, εφόσον «οι γονείς γνωρίζουν τα παιδιά τους καλύτερα από τον καθένα» (Kerr,Sutherland, & Wilson, 1994, σ.v) και είναι αυτοί που περνούν τον περισσότερο χρόνο με τα παιδιά. Συγχρόνως, μπορούν να λειτουργήσουν με ευελιξία και να υιοθετήσουν ένα διεπιστημονικό ρόλο. 
Οι γονείς μπορούν να διαδραματίσουν έναν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην εκπαίδευση των παιδιών με ειδικές ανάγκες, αρκεί να αναγνωριστεί η διαφορετικότητα των ρόλων μέσα από τη διαφορετικότητα της σχέσης του εκπαιδευτικού με το παιδί και της σχέσης του γονέα με το παιδί.  Αξίζει να αναφερθεί ότι ο  ρόλος του γονέα είναι ευρύτερος από το ρόλο των εκπαιδευτικών και των ειδικών, καθώς ο ειδικός αντιμετωπίζει το παιδί μόνο μέσα στο πλαίσιο του επιστημονικού του πεδίου, ενώ ο γονέας το αντιμετωπίζει πιο συνολικά. Επιπλέον, ένας ειδικός παρακολουθεί το παιδί για περιορισμένο χρονικό διάστημα, ενώ οι γονείς βρίσκονται σε αλληλεπίδραση με το παιδί τους σε μία συνεχή βάση. Συνεπώς, έχουν περισσότερες παραστάσεις του παιδιού και μπορούν να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες, ώστε να είναι σε θέση να παρουσιάσουν μια ευρύτερη εικόνα του παιδιού στον εκπαιδευτικό.
Ταυτόχρονα, οι γονείς μπορούν να συμμετέχουν στην ειδική αγωγή με ποικίλους ρόλους. Μπορούμε να συναντήσουμε στην εκπαιδευτική πράξη τους γονείς ως: 
-       υποστηρικτές,
-       εκπαιδευόμενους,
-       εκπαιδευτές των παιδιών τους,
-       βοηθούς δασκάλους,
-       εθελοντές στις σχολικές τάξεις,
-       συνέταιρους στο σχεδιασμό εκπαιδευτικής  πολιτικής και
-       συνεργάτες (Smith, 1980 ο.π. Wolfendale, 1983).

Οι γονείς που επιδιώκουν να εμπλακούν αποτελεσματικά στην εκπαίδευση του παιδιού τους, οφείλουν να δημιουργήσουν ένα δεύτερο σχολείο στο σπίτι, το οποίο θα περιλαμβάνει μάθηση μέσα από τη χρήση ερεθισμάτων και κινήτρων. Η οποιαδήποτε διεργασία μάθησης θα πρέπει να εστιάζεται σε δραστηριότητες, οι οποίες εμπερικλείουν ψυχαγωγία, παιχνίδι, τέχνη και κατασκευές, καθώς και τη χρήση της τεχνολογίας και των ηλεκτρονικών υπολογιστών (Τσιμπιδάκη, 2007).
      
         Τα δικαιώματα των γονέων στην ειδική αγωγή

Η νομοθεσία, αλλά και όλες οι κατακτήσεις στο χώρο της ειδικής αγωγής προσφέρουν πολλά δικαιώματα σε κάθε γονέα παιδιού με ειδικές ανάγκες.
Ειδικότερα, ένας γονέας έχει το δικαίωμα:
-          να εμπλέκεται σε αποφάσεις που αφορούν στην εκπαίδευση του παιδιού του,
-          να είναι ένα καλοδεχούμενο μέλος της ομάδας σχεδιασμού του ΣΕΠ (Σχεδιασμός Εξατομικευμένου Προγράμματος),
-          να δίνει γραπτή συγκατάθεση για οποιεσδήποτε επίσημες αξιολογήσεις που πρόκειται να πραγματοποιηθούν και να λαμβάνει υπόψη του τις αξιολογήσεις εκείνες που γίνονται από το σχολείο και έχουν αξιόπιστη βάση,
-          να παίρνει την απόφαση για τοποθέτηση του παιδιού σε οποιοδήποτε ειδικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα,
-          να ζητά αναφορά για την πρόοδο του παιδιού του κατά τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς,
-          να έχει πρόσβαση στις πληροφορίες των σχολικών φακέλων του παιδιού του,
-          να παίρνει πληροφορίες για το παιδί του από τους δασκάλους, τους διευθυντές και τα διοικητικά στελέχη,
-          να είναι πλήρως ενημερωμένος για τα προγράμματα στο σχολείο,
-          να κάνει έφεση για αποφάσεις τοποθέτησης του παιδιού του με τις οποίες δε συμφωνεί και
-          να είναι ενημερωμένο μέλος της εκπαιδευτικής ομάδας του παιδιού του (Tien, 2004).


Τα βασικά δικαιώματα που παρέχει η ελληνική νομοθεσία στις οικογένειες παιδιών με ειδικές ανάγκες και οφείλουν να προσέξουν οι γονείς είναι τα ακόλουθα:
-       Οι γονείς έχουν το δικαίωμα να επιλέγουν το κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο για το παιδί τους μετά τη διάγνωση και την αξιολόγησή του. Για το σκοπό αυτό, οι υπηρεσίες συνεργάζονται με τους γονείς, τους ενημερώνουν για την κατάλληλη εκπαιδευτική δομή και προτείνουν συγκεκριμένο Εξατομικευμένο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα (ΕΕΠ) (Ν. 2817/2000 και Υπ. Απ. Γ6/10235/2002).
-       Πολλές φορές η επιλογή σχολείου γίνεται με υπόδειξη του Κέντρου Διάγνωσης, Αξιολόγησης και Υποστήριξης (ΚΔΑΥ). Το ΚΔΑΥ έχει αρμοδιότητα να προτείνει στους γονείς ή κηδεμόνες των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες το σχολικό εκείνο πλαίσιο που εξυπηρετεί καλύτερα τις ανάγκες αυτές και να προτείνει, επίσης, το ειδικό εξατομικευμένο πρόγραμμα που πρέπει να ακολουθεί ο εκπαιδευτικός. Η πρόταση αυτή δεν έχει το χαρακτήρα αναγκαστικής διοικητικής πράξης, ούτε και είναι νομικά υποχρεωμένοι οι γονείς ή οι κηδεμόνες να την εφαρμόσουν. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχουν έννομες συνέπειες ή ευθύνες από τη μη εφαρμογή της, καθώς η τελική απόφαση για τη φοίτηση του μαθητή ανήκει στους γονείς ή τους κηδεμόνες του (Eurydice, 2002/2003).
-      Η μεταφορά των παιδιών με ειδικές ανάγκες στις σχολικές μονάδες ειδικής αγωγής γίνεται με κρατικά έξοδα (Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 2001, Αρ. Φύλλου 1503, Υπ. Απ. Γ6/4494).
-      Οι γονείς μπορούν να ζητήσουν κατ' οίκον διδασκαλία για το παιδί τους (Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 2001, Αρ. Φύλλου 1503, Υπ. Απ. Γ6/4494).
-      Οι γονείς έχουν δικαίωμα για συμμετοχή στην κατάρτιση και εφαρμογή προγραμμάτων έγκαι­ρης (πρώιμης) εκπαιδευτικής παρέμβασης για παιδιά προσχολικής ηλικίας, καθώς και προγραμμάτων συμ­βουλευτικής γονέων και οικογένειας (Εφημερίς της Κυβερνήσεως, 2001, Αρ. Φύλλου 1503, Υπ. Απ. Γ6/4494).

Οι γονικές ευθύνες στην εκπαίδευση παιδιών με ειδικές ανάγκες

Οι γονείς, ωστόσο, δεν έχουν μόνο δικαιώματα, αλλά και ευθύνες στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής κοινότητας. O γονέας "οφείλει":
-          να γίνει ένα ενεργό μέλος ενήμερο για το κρατικό ταμείο, το προσωπικό και τις άλλες δυσκολίες που αντιμετωπίζει το σχολείο,
-          να υποστηρίζει το δάσκαλο και την τάξη με το να συνηγορεί για βοήθεια και επιπλέον προσωπικό,
-          να μοιράζεται τις ανησυχίες του με τους εκπαιδευτικούς,
-          να εδραιώσει συνεχόμενη επικοινωνία μεταξύ οικογένειας και σχολείου,
-          να απαντά γρήγορα στα γράμματα, τα σημειώματα και τις παρακλήσεις του σχολείου,
-          να μοιράζεται σχετικές και σύγχρονες πληροφορίες για την ανάπτυξη εμπειριών στο σπίτι και καθημερινών συμπεριφορών του παιδιού του (οι παρατηρήσεις και οι προτάσεις του μπορεί να είναι πολύτιμη πηγή βοήθειας για την πρόοδο του παιδιού),
-          να παρέχει πληροφορίες για την ιατρική και αναπτυξιακή πρόοδο του παιδιού και να ανανεώνει αυτές τις πληροφορίες, όταν είναι απαραίτητο,
-          να ζητά επεξήγηση για οποιονδήποτε τομέα του προγράμματος δεν είναι ξεκάθαρος,
-          να μαθαίνει όσο το δυνατόν περισσότερα για τις τακτικές και τους κανονισμούς του σχολείου,
-          να αποκτά πληροφορίες για τις επιλογές των προγραμμάτων, τα οποία είναι διαθέσιμα και κατάλληλα για το παιδί του εντός της σχολικής διαδικασίας,
-          να αναζητά πληροφορίες με σκοπό να ενημερώνεται για υλικά, προγράμματα και πόρους που θα ωφελήσουν το παιδί του (Tien, 2004).

Μέσα από την  επισκόπηση της νομοθεσίας και της εκπαιδευτικής πολιτικής, διαπιστώνεται ότι η συνεργασία με τις οικογένειες των παιδιών με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες είναι ουσιαστική. Οι οικογένειες οφείλουν να γνωρίζουν τα νόμιμά τους δικαιώματα, αλλά και τις σαφείς αρμοδιότητές τους, οι οποίες, μάλιστα, κατοχυρώνονται μέσα από νομοθετικές διατάξεις. Η νομοθετική κατοχύρωση θα δώσει την ευκαιρία στην οικογένεια να μπορέσει να αναλάβει αποτελεσματικά τους πολλαπλούς ρόλους που έχει καθόλη τη διάρκεια της εκπαίδευσης των παιδιών με ειδικές ανάγκες (Τσιμπιδάκη, 2007).
Συνάμα, εκπαιδευτικοί και γονείς οφείλουν να αλλάξουν τις στάσεις και τις προσδοκίες, που τελικά δημιουργούν ανταγωνιστικές και όχι συνεργατικές σχέσεις ανάμεσα στο σχολείο και την οικογένεια. Για την επίτευξη μιας σχέσης συνεργασίας, όπου όλοι μοιράζονται γνώσεις, εμπειρίες, δικαιώματα, αλλά και ευθύνες, προτείνονται κάποιες αποδοτικές συμπεριφορές συνεργασίας.

Οι εκπαιδευτικοί οφείλουν:
-       να προσπαθούν να καταλάβουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες των γονέων,
-       να τηρούν μια ειλικρινή και ανοικτή στάση απέναντί στους γονείς,
-       να συζητούν τις δυσκολίες του παιδιού αποφεύγοντας τις ετικέτες,
-       να τονίζουν όχι μόνο τις αδυναμίες, αλλά και τις δυνατότητες του μαθητή τους,
-       να προωθούν το διάλογο και να ενθαρρύνουν τους γονείς να μοιράζονται μαζί τους τις πληροφορίες που αφορούν στις εμπειρίες και τις ανησυχίες των γονέων, αλλά και στα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του παιδιού με ειδικές ανάγκες.

Οι γονείς οφείλουν:
-       να προσπαθήσουν να καταλάβουν ότι οι εκπαιδευτικοί έχουν και αυτοί τις δικές τους ανάγκες και επιθυμίες,
-       να  τηρούν μία ειλικρινή και ανοικτή στάση απέναντι στους εκπαιδευτικούς,
-       να αποδεχτούν άμεσα τις δυσκολίες του παιδιού τους και να είναι ικανοί να συζητούν τις δυσκολίες και τα θέλω του παιδιού,
-       να τονίζουν όχι μόνο τις δυνατότητες αλλά και τις αδυναμίες των παιδιών τους,
-       να αναπτύσσουν διάλογο και να μοιράζονται μαζί με τους εκπαιδευτικούς τις ανησυχίες και τους φόβους τους, αλλά και τα ενδιαφέροντα και τις ανάγκες του παιδιού με ειδικές ανάγκες (Τσιμπιδάκη, 2007).

Οι δύο εμπλεκόμενες πλευρές -σχολείο και οικογένεια- οφείλουν να αποκτήσουν μια νέα παιδαγωγική προσέγγιση, αλλά και να προετοιμαστούν, ώστε να μοιράσουν εμπειρίες ζωής και μάθησης μέσα από το χτίσιμο γεφυρών (Jowett,Baginsky, & MacDonald-MacNeil, 1991). Αυτές οι γέφυρες θα στηρίζονται στον αμοιβαίο σεβασμό, την πληροφόρηση, τη διάθεση για συνεργασία και ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών, καθώς και την προσήλωση στη μοναδικότητα του κάθε παιδιού με ειδικές ανάγκες. Όταν οι επαγγελματίες, οι δάσκαλοι και οι γονείς αναγνωρίσουν τη συμπληρωματική τους εμπειρία και προετοιμαστούν για να τη μοιραστούν, «το αποτέλεσμα θα είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα πλουσιότερο σε εμπειρία, καινοτόμο στην καθημερινή πρακτική, και πιο αποτελεσματικό στις πιέσεις για αλλαγή στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας»   (Cohen, 1988, σ. 190). 

Πηγή: Α. Τσιμπιδάκη:Οικογένεια με παιδί με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες και σχολείο

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...